احتمالا تا به حال عبارت مالیات بر درآمد به گوشتان خورده است. مالیات بر درآمد نوعی مالیات است که صاحبان مشاغل و کسب و کارهای گوناگون به دولت پرداخت میکنند تا از این پرداخت‌ها در جهت رشد و توسعه کشور و خدمترسانی به مردم استفاده شود. این مالیات خود به گروه‌های مختلفی تقسیم میشود و گسترده‌ترین آن مالیات مشاغل است که جزو مالیاتهای مستقیم محسوب میشود و هدف اصلی ما از نوشتن این مقاله است. در این مطلب قصد داریم تا درخصوص تمامی جنبه‌های مربوط به این نوع مالیات اعم از صاحبان مشاغل و طبقه‌بندی آن، تکالیف مالیاتی صاحبان مشاغل، نحوه محاسبه آن و شرایط معافیت صحبت کنیم، با ما در مالیات مدیا همراه باشید.
مالیات مشاغل به چه افرادی تعلق می‌گیرد؟
تمامی افرادی که صاحب شغل هستند و جزو اصناف، صنعتگران، کاسبان، پیشهوران و غیره بهشمار میروند در گروه صاحبان مشاغل قرار می‌گیرند. معمولا شغل این افراد به صورت حقیقی است و توانایی کسب درآمد دارند. از این رو پرداخت مالیات مشاغل برای تمامی این افراد الزامی بوده و در حوزه قوانین جاری کشور، واقع میشود؛ لذا طبق قانون مربوطه، میزان معینی از درآمد این افراد، تحت عنوان مالیات به دولت تعلق می‌گیرد. برای مثال مالیات آرایشگاه زنانه و مالیات یک نجاری با یکدیگر متفاوت است و به میزان درآمد هر شغل بستگی دارد.
برای مشخص شدن این امر که آیا یک کسب و کار مشمول قانون مالیات بر درآمد مشاغل میشود یا نه، لازم است که برخی از گزارش‌های مالی در قالب اظهارنامه به سازمان مالیاتی کشور ارائه شود. صاحبان مشاغلی که باید مطابق با قانون، مالیات بر مشاغل را پرداخت نمایند، در سه گروه اصلی تقسیم‌بندی می‌شوند. هریک از این گروه‌ها نیز شرایط خاص خود را برای پرداخت مالیاتشان دارند که در ادامه نکات و شرایط مربوط به هر گروه را بررسی خواهیم کرد و در ادامه درمورد مالیات حقوق بگیران نیز توضیحاتی خواهیم داشت.
گروه اول
- وارد کنندگان و صادرکنندگان
- مالکان کارخانه‌ها، واحدهای تولیدی و اشخاصی که دارای پروانه بهره‌برداری معادن از وزارتخانه یا مراجع ذیربط هستند.
- صاحبان هتل‌های سه ستاره و بالاتر
- صاحبین بیمارستان‌ها، زایشگاه‌ها، درمانگاه‌ها و کلینیک‌های تخصصی
- اشخاص دارای مشاغل صرافی
- صاحبین فروشگاه‌های زنجیره‌ای که مجوز فعالیت از وزارتخانه و یا مراجع ذیربط دارند.
- اشخاصی که صاحب موسسات حسابرسی، حسابداری و دفترداری هستند و یا خدمات مالی، خدمات مدیریتی، مشاوره‌ای، انفورماتیک و طراحی سیستم ارائه می‌دهند.
- صاحبین موسسات حمل و نقل موتوری، زمینی، دریایی و هوایی(به اشکال مسافری یا باربری)
- صاحبین سایر مشاغل که درآمد ابرازی که فروش کالا یا فروش توام کالا و ارائه خدمت براساس اظهارنامه مالیاتی عملکرد که دو سال قبل اظهارنامه تسلیمی خرداد ماه هر سال مبنای تعیین گروه بندی سال بعد از تسلیم اظهارنامه عملکرد می‌باشد. به عنوان مثال مبلغ فروش و سایر درآمدهای مندرج در اظهارنامه مالیاتی عملکرد سال ۱۳۹۷ مبنای گروه بندی سال ۱۳۹۹ می باشد و یا آخرین درآمد قطعی شده فروش کالا یا فروش توام کالا و ارائه خدمت آن‌ها بیش از مبلغ پنجاه و پنج میلیارد ریال باشد و مشروط به ابلاغ برگ قطعی حداکثر تا پایان دی ماه سال قبل به شخص مودی یا نماینده قانونی وی است.
گروه دوم
سایر صاحبان مشاغل و حرفی که درآمد ابرازی فروش کالا یا فروش توام کالا و ارائه خدمت دو سال قبل آن‌ها و یا آخرین درآمد قطعی شده آن‌ها فروش کالا یا فروش توام کالا و ارائه خدمت بیش از هجده میلیارد ریال و مساوی یا کمتر از مبلغ پنجاه و پنج میلیارد ریال باشد که شروط به ابلاغ برگ قطعی حداکثر تا پایان دی ماه سال قبل به شخص مودی یا نماینده قانونی وی است.
گروه سوم
صاحبین مشاغلی که در گروه‌های اول و دوم قرار نمی‌گیرند جزو گروه سوم محسوب می‌شوند. بر اساس این آیین نامه سازمان امور مالیاتی می‌تواند تا پایان دی ماه هر سال فهرست مشاغل افزوده شده به گروه اول بر اساس نوع فعالیت را تهیه و اعلام نماید. مودیان مذکور از ابتدای سال مالیاتی بعد از اعلام مکلف به اجرای تکالیف تعیین شده مربوط به گروه اول خواهند بود و در مواردی که مودیان صرفا به فعالیت ارائه خدمت اشتغال داشته باشند، پنجاه درصد(۵۰%) نصاب‌های تعیین شده فوق الذکر مبنای گروه بندی می‌باشد.
صاحبین مشاغل موضوع این آیین نامه در اولین سال تاسیس، به استثناء مودیانی که به واسطه موضوع فعالیت جزو گروه اول طبقه بندی شده‌اند، جزو گروه سوم محسوب و از سال سوم فعالیت به بعد باید بر اساس نصب‌های مقرر طبقه‌بندی شده و نسبت به انجام تکالیف قانونی خود عمل کنند.همچنین در مشاغل مشارکتی مثل اختیاری یا قهری، درآمد ابرازی و یا قطعی شده مشارکت ملاک عمل می‌باشد
صاحبان مشاغل و اشخاص حقیقی مشمول چه تکالیف مالیاتی می‌شوند؟
صاحبان مشاغل طبق آیین نامه اجرایی موضوع ماده ۹۵ اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم به سه گروه عمده اول، دوم و سوم تقسیم شده‌اند که تکالیف قانونی در راستای محاسبه مالیات مشاغل در سه گروه یاد شده با یکدیگر متفاوت است.
- گروه اول: صاحبین مشاغل گروه اول، مکلف به نگهداری دفاتر روزنامه و کل یا سایر دفاتر حسب مورد دستی یا ماشینی به صورت مکانیزه و الکترونیکی متکی به اسناد و مدارک می‌باشند.
- گروه دوم: صاحبان مشاغل گروه دوم باید برای هر سال مالیاتی اسناد و مدارک مربوط به معاملات خود مثل اسناد درآمدی فروش کالا یا ارائه خدمات و سایر درآمدها و اسناد خرید کالا، خدمات و دارایی و سایر اسناد هزینه‌های انجام شده را به تفکیک و ترتیب تاریخ وقوع هر یک از رویدادهای مالی نگهداری و صورت درآمد و هزینه خود را به صورت ماهانه به شرح فرم ابلاغی بر اساس آن تنظیم نمایند.
- گروه سوم: صاحبان مشاغل گروه سوم نیز باید برای هر سال مالیاتی اسناد و مدارک مربوط به معاملات خود که شامل اسناد درآمدی فروش کالا یا ارائه خدمات و سایر درآمدها و اسناد خرید کالا و خدمات و سایر اسناد هزینه‌های انجام شده را نگهداری و خلاصه درآمد و هزینه «سالانه» خود را به شرح فرم ابلاغی تنظیم نمایند.
صاحبین مشاغل همچنین موظف‌اند که در موعد قانونی ارائه اظهارنامه مالیاتی تا خردادماه، نکات اساسی را مدنظر قرار دهند. این نکته را هم در نظر داشته باشید که اگر آخرین روز مهلت یا موعد مقرر برای ارائه اظهارنامه یا سایر اوراقی که مؤدی مالیاتی به موجب مقررات مکلف به ارائه آن است، مصادف با تعطیل یا تعطیلات رسمی شود، نخستین روز بعد از تعطیلی، موعد مقرر جهت ارائه اظهارنامه یا اوراق مذکور محسوب خواهد شد.
در خصوص اتباع ایرانی خارج از کشور نیز ارائه اظهارنامه و پرداخت مالیات مودیانی که در خارج از ایران اقامت دارند و نیز مؤسسات و شرکت‌هایی که مرکز اصلی آن‌ها در خارج از کشور است، چنانچه دارای نماینده در ایران باشند برعهده نماینده آن‌ها خواهد بود. صاحبین مشاغل مکلفند که ظرف چهار ماه از تاریخ شروع فعالیت، مراتب را کتبا به اداره امور مالیاتی محل اعلام کنند.
انجام این امر موجب آن میشود که افراد از همه تسهیلات و معافیت‌های مالیاتی بهره‌مند شده و مشمول ۱۰ درصد جریمه مقرر نیز نشوند. این حکم در مورد صاحبان مشاغل که برای آن‌ها از طرف مراجع ذیربط پروانه یا مجوز فعالیت صادر شده است، صدق نخواهد کرد.
روش محاسبه مالیات مشاغل
ماده ۱۰۱ قانون مالیاتهای مستقیم کشور به طور مفصل به نحوه محاسبه مالیات بر درآمد مشاغل پرداخته است. اگر به عنوان مثال محاسبه مالیات وکلا را در نظر بگیرید، درآمد سالانه مشمول مالیات مؤدیان موضوع این فصل که اظهارنامه مالیاتی خود را طبق مقررات این فصل در موعد مقرر تسلیم کرده‌اند تا میزان معافیت موضوع ماده (۸۴) که هرساله در قوانین بودجه کشور اعلام میشود، از پرداخت مالیات معاف و مازاد آن به نرخ های مذکور در ماده (۱۳۱) این قانون مشمول مالیات خواهد بود.
معاف مالیاتی صاحبان مشاغل به چه صورت است؟
مطابق قانون اگر اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل، در پرداخت مبالغ مالیاتی خود طی ۳ سال متوالی پرداخت‌های منظم داشته باشند، مبلغی به عنوان تشویق صاحبین از میزان مالیات کاسته شده یا مسترد می‌گردد. معافیت مالیاتی به ازای هر ده درصد (۱۰%) افزایش در اعلام درآمد مشمول مالیات اشخاص موضوع این ماده نسبت به درآمد سال گذشته، یک واحد درصد و حداکثر تا پنج واحد درصد از نرخ مبنای محاسبه مالیات کاسته می‌گردد. شرایط برخورداری از این تخفیف نیز تسویه بدهی مالیاتی سال قبل و تسلیم اظهارنامه مالیاتی مربوطه در مهلت اعلام شده از سوی سازمان امور مالیاتی است. برخی از گروه‌ها و صاحبین مشاغل مانند قالی‌بافی و به‌طور کلی صنایع دستی نیز به طور کلی از پرداخت مالیات مشاغل معاف هستند که لیست کامل این مشاغل در ردیف قوانین مربوطه اعلام گردیده است.
لیست هزینه‌های مورد تایید صاحبان مشاغل
هزینه‌ها یکی از عواملی هستند که در کاهش میزان درآمد مشمول مالیات صاحبان مشاغل نقش به‌سزایی دارند. بخشی از هزینه‌های اعلامی توسط اشخاص نیز مورد تایید سازمان مالیاتی کشور قرار می‌گیرد اما برخی دیگر از آن‌ها، غیر قابل قبول تلقی می‌شوند. مطابق با ماده ۱۴۷ قانون مالیاتهای مستقیم، هزینه‌های قابل قبول صاحبان مشاغل برای تعیین شدن میزان درآمد مشمول مالیات، هزینه‌هایی هستند که در حدود متعارف متکی به مدارک بوده و منحصرا مربوط به تحصیل درآمد موسسه در دوره مالی مربوط با رعایت حد نصاب‌های مقرر گردد. طبق ماده ۱۴۸ قانون مالیاتهای مستقیم، هزینه‌های قابل قبول برای سازمان و اداره امور مالیاتی کشور مشخص شده است. برای مثال در خصوص طلافروشی‌ها، پس از اخذ مالیات بر ارزش افزوده طلا، هزینه‌های مورد تایید سازمان مالیات کشور مشخص شده و لحاظ میشود. برخی از این هزینه‌ها عبارتند از:
- قیمت خرید کالاهای فروخته شده و یا قیمت خرید مواد مصرفی مورد نیاز کالاها و خدمات فروخته شده
- هزینه‌های استخدامی متناسب با خدمت کارکنان
- کرایه محل مجموعه و یا مؤسسه مورد نظر در صورتی که اجاره‌ای باشد.
- اجاره بهای مورد نیاز برای ماشین‌آلات و ادوات مؤسسه
- مخارج مربوط به سوخت برق، آب، مخابرات و غیره
- وجوه پرداختی بیمه، حق امتیازهای مؤسسه
- حقوق و عوارض، هزینه‌های مربوط به تحقیقات، آزمایش‌ها، آموزش، نشریه‌ها
- هزینه‌های مربوط به جبران خسارات که مشروط به اینکه تحت پوشش بیمه نباشد.
- هزینه‌های فرهنگی و ورزشی و رفاهی کارکنان مطابق با حد نصاب مقرر در قانون
مالیات حقوق‌بگیران ۳ برابر مالیات صاحبان مشاغل است!
به گزارش خبرگزاری ایسنا، داوود منظور (رئیس سازمان مالیاتی) در یک برنامه تلویزیونی در خصوص مالیات حقوق ۱۴۰۰ اظهار کرد:
از ابتدای سال جاری تا اوایل اسفند ماه حدود ۲۷۸ هزار میلیارد تومان مالیات وصول شده که در مقایسه با سال گذشته تقریبا ۶۰ درصد افزایش یافته است. این میزان افزایش در وصول درآمدهای مالیاتی ناشی از پوشش مالیاتی و شناسایی منافذ فرار مالیاتی محقق شده است.
رئیس کل سازمان امور مالیاتی ضمن بیان اینکه حقوق‌بگیرها تقریبا ۳ برابر بیشتر از صاحبان مشاغل مالیات می‌دهند، گفت:
میانگین مالیاتی که مشاغل در سال پرداخت میکنند، به ۵ میلیون تومان هم نمی‌رسد.
طبق اخبار منتشر شده توسط خبرگزاری ایسنا، رئیس کل سازمان امور مالیاتی درباره ساماندهی کارتخوان‌ها توضیح داد:
با اجرای ماده ۱۱ قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان که دارندگان کارتخوان و درگاه پرداخت الکترونیک را ملزم به ثبت کارتخوان‌های خود در سامانه مالیاتی و اتصال به پرونده مالیاتی کرده است، معادل ۵۰۰ هزار پرونده مالیاتی جدید تشکیل شد که سال آینده ۵۰۰ هزار فعال اقتصادی باید اظهارنامه مالیاتی پر کنند و مالیات دهند.
منظور افزود:
۵۰ درصد مالیاتی که وصول میشود، فرار مالیاتی در کشور وجود دارد. در نظام فعلی مالیاتی کشور، حقوق‌بگیرها نسبت به صاحبان مشاغل تقریبا ۳ برابر بیشتر می‌دهند. وصول درآمد از مالیات صاحبان مشاغل ۲۰ هزار میلیارد تومان و وصول مالیات از دستمزدها معادل ۴۵ تا ۵۰ هزار میلیارد تومان است.
وی ادامه داد:
دلیل این امر این است که تاکنون اطلاعات دقیقی از درآمد مشمول مالیات مشاغل وجود نداشته است اما در سال آینده اشراف اطلاعاتی به درآمد مشاغل رشد خواهد یافت که به طبع درآمد حاصل از مالیات صاحبان مشاغل نیز در سال آینده رشد می‌کند. البته، این موضوع بر اثر فشار بر مشاغل نیست بلکه بر اثر شناسایی صاحبان مشاغلی است که تاکنون پرونده مالیاتی نداشته‌اند.
نتیجه‌گیری
بر اساس مباحث مطرح شده در مقاله بالا یکی از انواع مالیاتهای مستقیم، مالیات مشاغل است. معنای کلی این مالیات این است که تمامی درآمد افراد ایرانی و یا غیر ایرانی در داخل کشور مشمول کسر کردن مالیات خواهد بود و افراد و گروه‌های مختلف شغلی بسته به میزان درآمد خود باید مبالغ مختلفی از این مالیات را پرداخت نمایند. همانطور که گفته شد برای پرداخت این مالیات ۳ گروه و عناوین شغلی مختلف وجود دارد که هرکدام در دسته مربوط به خود مورد بررسی قرار گرفت. پرداخت مالیات و انجام امور مالیاتی جزو مسائلی می‌باشد که نیاز به حضور یک مشاور و فرد مسلط به امور حقوقی دارد. موسسه خدمات حسابداری مالیات مدیا آماده همکاری با موسسات و شرکت‌های خصوصی و دولتی در زمینه مشاوره راهکارهای مدیریت مالی و سازمانی می‌باشد. اگر در حوزه مالیات و خدمات حقوقی نیازمند مشاوره و راهنمایی هستید، می‌توانید به سایت موسسه مالیات مدیا مراجعه کنید.
منابع
