در این نوشتار به طبقه بندی های بازارهای مالی و طبقه بندی آن در بورس ایران پرداخته و در خصوص طبقات با اهمیت تر مطالبی ارائه نموده است. از سوی دیگر با توجه به بازار های اصلی و فرعی و تعدد آن ها، گوشه ای از کارکرد های آن ها نیز جهت آشنایی بیشتر اشاره شده است.
طبقه بندی بازارهای مالی
می توان در هر مقوله ای تنوع را دید. این تنوع نیز می تواند جنبه های مختلفی داشته باشد. بازار های مالی نیز از این موضوع مستثنی نیستند. طبقه بندی به ما کمک خواهد کرد تا با شناخت بیشتری و درک جزئیات بیشتر به موفقیت نزدیک شویم.
در بازار های مالی سهام معامله می شود. سهام مجموعه ای از چند سهم است و هر سهم را ورقه بهادار یا ورقه با ارزش می نامند. در نتیجه اوراق بهادار همان مجموعه ای از چند سهم می باشد که سهامدار آن را خریداری نموده است. در این بازار ها با خرید و فروش اوراق بهادار، وجوه نقد انتقال می یابند.
چرا بازارهای مالی ایجاد شدند؟
دلیل ایجاد بازار های مالی ایجاد سهولت در انتقال وجوه نقد بوده است. به واسطه این بازارها طرفین معامله راحت تر همدیگر را یافته و می توانند با هم به معامله بپردازند. با توجه به این که انواع بازار های مالی وجود دارد، لذا ایجاد هر کدام جهت تامین نیازهای خاص افراد بوده است.
این تنوع، جذب بالای مشتریان را نیز به همراه داشته است و افراد با توجه به نیاز خود در یکی از بازار ها حضور یافته اند. به طور قطع می توان گفت که بیش از ۹۵ درصد افراد در هر کشور در بازار های مالی به اشکال مختلف حضور دارند و از منافع آن بهره می برند.
شاید جای تعجب باشد اما هر نوع سرمایه گذاری مالی به معنای حضور در این بازار ها بوده و نیازی نیست که این سرمایه گذاری بسیار وسیع و گسترده باشد. زمانی که در این بازار ها حاضر می شوید، نیاز ندارید که برای رفع مشکل مالی خود از مقوله قرض گرفتن و یا دریافت پول در قبال سود بیشتر روی آورید.
بلکه سهام وسیله ای برای سودآوری و جبران خسارات شما خواهد بود. فروش سهم باعث می شود تا افراد درآمدی را کسب کنند که به واسطه آن دین خود را ادا نمایند. تمام این مطالب بخشی از نکات مرتبط با بازارهای مالی بوده است. در ادامه نکات دیگری در این زمینه ارائه خواهیم نمود.
برای مشاهده مقالات مالیات، به مجله مالیات مدیا مراجعه فرمایید.
معیارهای طبقه بندی بازارهای مالی
این نوع از بازارها را می توان با توجه به مشخصات مختلفی رده بندی کرد. طبقه بندی می تواند بر اساس سر رسید تعهدات مالی، نوع دارایی و یا مرحله عرضه اوراق بهادار باشد. هر یک از این طبقه بندی ها با توجه به مطالب ارائه شده در مقدمه، دارای زیربخش هایی است. برای این که به هر یک از این زیر بخش ها بپردازیم بهتر است با چند تعریف آشنا شویم.
- بازار پول: اگر بازار مالی را بر اساس سر رسید تعهدات مالی تقسیم بندی نماییم، یکی از بازار ها، بازار پول است که معیار معامله پول و جانشینان آن می باشند. این نوع از انواع بازار مالی کوتاه مدت است. یعنی به واسطه استفاده از پول، در کمترین زمان ممکن معامله انجام می شود و به همین واسطه ریسک عدم پرداخت از سوی مشتری به شدت کاهش می یابد. در این بازار قدرت نقد شوندگی بسیار بالا است. در این بازار مالی از اوراق خزانه، پذیرش بانکی و گواهی سپرده که از سایرین به روزتر است، استفاده خواهد شد. در این بازار مالی نهاد های متعددی فعال هستند. مانند بانک مرکزی، بانک های تجاری، موسسات مالی اعتباری، کارگزاری ها و بسیاری موارد مشابه دیگر.
- بازار سرمایه: این نوع از بازار مربوط به دارایی های بدون سر رسید است و بسیار گسترده تر از بازار های پول است. در بازار سرمایه حمایت از تولید و رونق اقتصادی به چشم می خورد و منابع پس اندازی مفیدتری نسبت به سایر بازارها دارد. زیرا علاوه بر پس انداز، سودی مبتنی بر ریسک ارائه می دهد که گاهی مقدار آن باور نکردنی است. این بازار بسیار با اهمیت است زیرا می توان تولید یک کشور را متحول نماید.
- بازار سهام، بازار اوراق بدهی و بازار ابزار مشتقه: در بازار سرمایه با توجه به نوع سهام خریداری شده و نوع بورسی که در آن حضور یافته ایم، تنوع ابزار معاملاتی وجود دارد که با توجه به این که برای معامله از سهام، اوراق قرضه و دارایی ها مالی یا فیزیکی داشته ایم، به این سه نوع بازار می رسیم.
- بازار اولیه و بازار ثانویه: اگر شرکتی بخواهد برای بار اول سهام خود را منتشر نماید تا بتواند به جذب سهامدار برای سهام خود بپردازد، باید در بازار اولیه وارد شود و پس از آن که سهام برای بار اول عرضه شد، سهام باید در بازار دیگری که به بازار ثانویه معروف است، وارد شده تا بتوان معامله انجام داد. بازار ثانویه بازاری با اهمیت است که معامله در آن به دفعات می تواند اتفاق افتد و نامحدود باشد. بازار ثانویه به چهار زیر مجموعه تقسیم می شود. بازارهای مالی بورسی که آن را بازار اول می نامند. بازار فرابورس یا بازار دوم، بازار سوم که شامل بازارهای بورسی فعال در فرابورس می باشد و در نهایت بازار چهارم که یک بازار خصوصی بدون کارگزار و معامله گر بوده و معاملات عمده در این بازار چهارم صورت می پذیرد. این بازار به مانند یک بلاکچین عمل می کند و افراد داخل آن معاملات را رهبری می کنند.
بازارهای مالی ایران
در بازار بورس ایران می توان بازار های مالی متنوعی را مشاهده کرد. بازار جریان نقد، بازار آتی، بازار تبعی، بازار بدهی، بازار اختیار معامله و بازار ETF از جمله این بازارها هستند که هر کدام در درون خود نیازمند مجوز های قانونی جهت ارائه خدمت می باشند.
به عنوان آشنایی بیشتر باید گفت که بازار نقد از جمله بازار های مهم در بورس است که شامل دو بازار با تابلوی اصلی و فرعی است و تمام شرکت های پذیرنده بورسی در آن حضور دارند.
در بازار آتی، سهام آتی مورد معامله قرار می گیرد در حالی که بازار تبعی نماد های اختیار فروش تبعی را مورد توجه قرار می دهد. با توجه به این مطلب می توان گفت که بازار های متعدد دیگری نیز در فرابورس وجود دارند که هر کدام شاخه بندی های مربوط به خود را داشته و در آن ها با توجه به اهداف آن بازار فعالیت های مختلفی انجام می شود.
در نهایت نیز بازار ابزارهای نوین مالی و بازار شرکت های کوچک و متوسط که به SME معروف است نیز از جمله بازارهای مالی مرتبط با بورس در ایران می باشند.
